BORONÇU (BATKEN HADİSESİ)[1]
Филармонияда иштейм, бирок кичине каттаган жерим алысыраак. Жанарыкка барып келем. Анан кийин бир күнү дагы жумуштан чыгып, автобус менен үйдү көздөй кетейин деп аткам. Бир местого отуруп алдым, орунга. Анан бул жагымда бирөө айнектен көзүн албай эле ары жакты карап отурган. Бул эмне болгон экен? Кечинде вечерде болдубу же? Эмне мынча уктайт деп тан калып коюп отургам. Ошентип ойлонуп отургуча аркамдан эки чон энем келди дагы:
Filarmonide çalışıyorum. Fakat gelip gittiğim yer biraz uzak. Сanarık’a gidip geliyorum. Bir günü de işten sonra (çıkıp) otobüsle eve doğru gidecektim. Bir yere oturdum. Yanımda oturan birisi pencereden gözlerini alamadan bakınıp duruyordu. Buna ne olabilir? Ya da partiye mi gitmiş acaba? Neden bu kadar uyuyor? diye hayret ediyordum. Öyle düşünüp otururken arkadan iki ihtiyar bayan geldi ve :
-Аа, жаштар бар турбайбы эптеп отуруп алсак, кетебиз да. Ооф-фуу. Кетели, алып кел сумкаларды.
-Haa burada gençler varmış. Nasılsa oturacak bir yer bulup gideriz. Off! Gidelim, getir şu çantaları.
Деп эле келип мени:
Diyerek bana gelip:
-Оой,ууй. Балам, туруп ал эми. Биз келип калдык эле.
-Aman, oğlum. Kalksana. Biz geldik işte.
-Аа, келин, келин, келин, келин…
-…… Buyrun, buyrun, buyrun…
Орун бошоттум.
Yerimi boşalttım.
-Биз экөөбүз элек, бала. Досунду да тур дебейсинби?
-Biz iki kişiyiz delikanlı. Arkadaşına da söyle kalksın.
-Мен ону таaныбайт элем.
-Ben onu tanımıyorum.
-Мм, жаш турбайбы. Оой-ууй, өйдө болчу. Тур эми, биз отуруп алалы.
-… genç biriymiş. … , kalksana. Kalk, biz oturalım.
-Мен турбайм.
-Ben kalkmam.
-Эмнеге турбайсын? Уйку сураган немего? Кечинде эмне тан аткыча уйкудан калдын беле? Сменде турдунбу? Кел, тур эми, кандай неме болсон да. Экөөбүз батып алалы мына жерге. Бол эми, кечке басып жүрүп экөөбүздун белибиз үзүлөйүн деп калды.
-Niçin (neden) kalkmazsın? Uykucunun birisi galiba? Gece uyumadın mı? Vardiyada mı çalıştın? Gel kalk, ne olsan da. İkimiz ilişelim bu yere. Çabuk ol, ikimiz gün boyu dolaşıp çok yorulduk.
-Мен бүгүн эс алышым керек.
-Ben bugün dinlenmem gerek.
-Ий? Эмне болду эле эс алгыдай?
-Eee? Dinlenecek kadar ne yaptın?
-Мен Баткенден келе атам.
-Ben Batken’den geliyorum.
-Ээ, сен Баткенден келе атсан, мен Карасуудан келе атам, балам. Баткенге эмне, командировкага бардынбы? Же артистсинби? Концерт менен бардын беле?
-…, sen Batken’den geliyorsan, ben Karasuu’dan geliyorum oğlum. Batken’se ne olmuş yani? Bir vazife nedeniyle mi gittin? Yoksa artist misin? Konsere mi gittin?
-Кандай чокнутыйсын сен!? Баткенде эмне болуп атат билесинби? Т-т-т… Атышып атат. Мен ошол жактан сени боевиктерден коргоп келдим.
-Deli misin ya sen?! Batken’de neler oluyor bilmiyorsun galiba?! Tah-tah-tah… Ateş ediyorlar. Ben orada seni teröristlerden korudum.
-Мениби? Айланайын Кудай! боевиктер бүт бардыгы мени издеп жүрүппү? Кудайга тобо! Айланайын ботом, Кайсы боевик тааныйт экен мени?
-Beni mi? Aman Allahım, teröristler hep beni mi takip ediyorlarmış? Allah Allah! Hangi terorist tanıyormuş beni?
-Эй, бир эле сен эмес. Мен бүт кыргызды коргоп келдим.
-Hey, yalnız seni değil, ben bütün Kırgızları korudum.
-Сен бүт кыргызды коргоп келдинби? Мм, аябай кыйраткан турбайсынбы. Сен Баткенге деле барган эмессин. Бул жерде былтыйып отурганына. Канча? Канча убакыт? Канча күн болдун Баткенде?
-Sen bütün Kırgızları mı korudun? Mmh….çok iyi yapmışsın. Sen Batken’e bile gitmedin be! Şu kösülüp oturuşuna bak! Kaç? Kaç gün oldun Batken’de?
-Мен 2 ай болдум, атыштым.
-Ben 2 ay kaldım, onlarla savaştım.
-Кой, айланайын балам. Сен атышканга окшошпойсун. Атышкан адам же ок тийип жарадар болот же болбосо на смерть өлөт. Ун помощь менен гумпомощьдун баарын жеп алып, тыркыйып алып анан кийин турбайм деп. Эмне боюнда барбы? Тур ай… Жашабаган сенин …Баткенге барбай баткакка тыгылып өлгөн эненди урайын… Тур …
-Yapma yavrum . Sen savaşan birine benzemiyorsun! Savaşan insan ya yaralanır ya da hemen ölür. İnsani yardımların hepsini yiyip sonra da kalkmam diyor! Yoksa hamile misin nesin? Kalk diyorum! Mahvolasıca! Batken’e sırtının üzerinde gidesice ! Kalk!
-Гумпомощду да көргөн жокмун, …
-İnsani yardım mardımını da görmedim.
-Кандай көрбөйсүн?! Камаздын баары келип атты. Биз көрүп аттык телевизордон.
Чон Алай менен Баткенге деп бардыгы жазып алып, унду ундай айдатып, кумшекерди
шекердей айдатып бүт бардыгын. Кантип ооз тийген жоксун?!
– Nasıl görmedin? Kamyonlar geçiyordu. Biz de seyrettik televizyondan. Çon-Alay ile Batken’e yazısıyla unu un gibi, şekeri şeker gibi götürdüler. Sen nasıl yemedin?
-Унду бир кашык ооз тийсем өлөйүн, шекерден бир жолу өңүн көрсөм оозум жырылып өлөйүн. Мен Баткенге бардым да, короче.
-Undan bir kaşık bile aldıysam şurada öleyim, şekeri gördüysem ağzım yırtılsın. Ben Batken’e gittim, kısacası.
-Мм, сен 2 ай болуп алып Баткенде, анан кийин мен кыргызды коргодум, анан сени коргодум. Менин чалым илгери немистерге барып 5 жыл жүргөн. Ошондо бүт бардыгы СССРды коргогон. Сен кыргызды коргосон. Былтыйган эненди …Бетине жара чыккыр…. Илгери немистерди женип келгенде менин чалым аябай сонун ыр менен келген.
Мекеним мейкин күндүн нуру төгүлгөн
Тоолору бийик бүркут учуп жер жургөн
Жарышып жазда, курөшүп күздө
Элибиз дайыма эмгек менен эрденип күлдөгөн….. деп
Сен эмне деген ыр чыгардын?
-Mhhh…Sen sadece iki ay kaldın Batken’de. Sonra da ben Kırgız’ı korudum, seni da korudum diyorsun. Benim eşim eskiden Almanlara gidip beş sene orada kaldı. O zaman hepsi Sovyetler Birliğini korumuştu. Kırgız’ı korumuş… yüzüne yara çıkasıca! Eskiden Almanları yenip döndüğünde benim eşim çok güzel şarkı söyleyerek gelmişti.
Vatanım geniş güneş nuru parlayan,
Dağları yüksek, altın kartal uçup dolaşan !
Yarışıp ilkbaharda, küreşip sonbaharda,
Halkımız alın teri, emeğiyle kalkınmış!
…Sen ne tür şarkı biliyorsun?
-Биз деле ырдап атабыз.
-Biz de şarkı söylüyoruz.
-Билем сенин ырынды…
-Ben biliyorum senin şarkılarını…
-Биз антпей эле. Биз деле ошондой ырдап атабыз.
Мекеним мейкин күндүн нуру төгүлгөн
Тоолору бийик боевиктер көп жүргөн
Кетти деп күздө, келет деп жазда
Элибиз дайым ушак менен күн көргөн.
Деп ырдап атабыз. Дагы айтайымбы, дагы …
-Biz öyle değil de . Biz de şarkı söyleyebiliriz yani.
Vatanım geniş, güneş nuru parlayan,
Dağları yüksek, teröristler çok gezen!
Gitti diye sonbaharda, gelecek diye ilkbaharda,
Halkımız boş söz, dedikoduyla oyalanmış!
diye şarkı söylüyoruz.Söyleyeyim mi daha?
-Мм, аябай жакшы жазыпсын айтчы.
-Mhhh,çok güzel yazmışsın, söylesene!
-Зардары биздин өз элибиз деп жүрсөм
Долларга малын сатып сакалчандар жеп жүргөн
Ошолор акмак өз жерин таштап
Эми кайра кошулуп … ошолорго бир бирден, бир бирден…
-Zardarı bizim öz milletimiz diye sanıyordum
Dolara malın satıp, teröristler yiyordu
Onlar ahmak, kendi toprağını bırakıp
Şimdi yine birleşerek… onlara birer birer,!
-Айланайын, Кудай…
-Allah Allah…
[1] Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi, YDYO, Mütercim- Tercümanlık Bölümü öğrencisi Aliya Çormonova tarafından Kırgızca’dan Türkçe’ye (Görsel ve İşitsel Araçlardan Çeviri, 2007-2008, II. Dönem) çevrilmiştir.
Boronçu, müzisyen ve komedyen kimliğiyle Kırgızistan’ın son zamanlarda yetiştirdiği değerli sanatçılardan biridir. Bu bölüm, sanatçının sahne gösterisi programında yer almaktadır. Komedi ve mizah tarzındaki metinlerin çeviri çalışmalarına örnek olması amacıyla Aliya Çormonava bu metnin çevirisini yapmıştır.